Chega a noite a Tui. As antigas rúas de pedra convídannos a un paseo onde cinco artistas visuais, situados en distintos puntos da cidade entre a alameda e o casco vello, propoñen un estimulante paseo nocturno, un percorrido expositivo entre o real e o imaxinado. Semi-ocultos na escuridade das súas localizacións, cos seus proxectores como lanternas máxicas, esperan ao público para mostrar as súas obras audiovisuais que se volven paradas inmersivas no camiño. As súas instalacións converten ese deambular pola cidade nunha experiencia estética compartida, en compañía de amigos, transitando esta urbe como espazo aberto para un cinema á deriva.
Roi Fernández, Miriam Rodríguez, Laura Iturralde, Bego M Santiago e Adrián Canoura, forman un grupo representativo de creadores e creadoras que achegan novas ideas para o sempre en ebulición cinema de vangarda galego. Traballan co cinema do real pero aproveitan a posibilidade de explorar formas e narrativas máis libres que ofrece o cinema en directo (live cinema), o documental expandido ou o cinema instalado. Artistas que son moi diferentes en formación pero que se moven ao tempo no ámbito do cinema experimental ou a videoarte, entre a música, as artes visuais, escénicas ou performativas. Os seus universos son distintos pero hai algo que os conecta aquí: todos traballan con proxectores e exploran luz, imaxe, tempo e espazo.
Convidóuselles a que elixisen un lugar e traballasen desde o persoal pero que ao tempo integrasen nas súas instalacións algo de arquivo en Super8 de varias familias de Tui, metraxe atopada dos anos 60, 70, e 80. Trátase de filmes recompilados por PlayDoc na súa edición de 2019, de contido cotián e forma amateur, dixitalizadas por La Cinematográfica e cedidas agora polas familias para esta re-apropiación artística. Percorrendo polo centro histórico estas obras, e observando como fai seu cada creador o arquivo fílmico, asoman relacións que converten este paseo nocturno nunha experiencia fascinante.
A diferenza da sala de cinema, con pantalla en dúas dimensións, a proxección destas imaxes é sobre superficies con volume. A realidade é tridimensional e esa calidade do espazo, unida á súa presenza como artistas creando a obra en directo, abre vías moi suxestivas para a linguaxe documental contemporánea. Un cinema do real que se expande máis aló da pantalla tradicional e liberado do encadre, explora novas formas e narrativas.
Cinema-Percorridos. Noite á deriva: Unha exposición ao aire libre producida por PlayDoc que é un percorrido a pé, con varias paradas, onde os filmes se esculpen usando como pantalla o granito galego.
Xisela Franco (Comisaria)
PEGADA. CINEMA-DIARIOS DE DERROTA | ROI FERNÁNDEZ
O artista multidisciplinar Roi Fernández sitúase na Igrexa de Santo Domingo e preséntanos “PEGADA. Cinema-diarios de derrota”, unha instalación transmedia que ocupa este lugar ritual para prolongar a súa investigación do concepto de “pegada” e continuar co que denomina “cinema epistémográfico”. A través dunha cinta adhesiva o artista mide, rexistra, escribe e filma o rastro residual da paisaxe na súa propia deriva como “flaneur” consciente do territorio que transita. Roi Fernández pon o foco na idea de “derrota”, que en terminoloxía mariñeira é o traxecto non planeado que se navega por culpa de correntes, ventos ou erros no camiño:
“A derrota é transitar o tempo real, redibuxando os mapas, abrazando os erros de cálculo, re-coñecendo a cada paso a realidade do percorrendo a través dos seus residuos. A verdadeira viaxe é a derrota. A memoria do erro.”
Para o súa performance, conta coa colaboración de Macarena Montesinos que interpreta co seu cello o rastro de derívaa dunha muller que arrastra o seu instrumento de corda e cuxa pegada (pegada), feita de residuos e partículas, queda rexistrada en cinta adhesiva, convertida en luz e exposta no interior da igrexa.
A PÍA | MIRIAM RODRÍGUEZ
A artista visual Miriam Rodríguez, que se move habitualmente entre as artes performativas e a videopoesía, escolle en “A Pía” o antigo lavadoiro de Santo Domingo para recuperar a vida que había nel a través de sons e proxeccións sobre a auga da súa pila. Os lavadoiros públicos eran lugares de encontro e polas súas augas circulaban os segredos, alegrías e tristezas, de tantas mulleres que alí acudían a lavar. Arrinconadas no espazo privado das súas casas, entregadas ao traballo para o fogar e a familia, as beiras dos ríos, as fontes e os lavadoiros eran lugares de encontro con outras mulleres no espazo público. A artista converte este lugar nun universo de imaxes e obxectos que evocan a vida cotiá feminina convertida en memoria rescatada. Entre sabas brancas, movementos repetidos e cantos, os lavadoiros hoxe baleiros esconden vida pasada, historia cotiá, semántica esquecida que é parte da historia da muller en Galicia.
“As mulleres anónimas que acudían aos lavadoiros empapábanse de complicidade, liberdade e valentía. Exemplo foron as lavandeiras que escribían mensaxes secretas coa roupa ao clareo para avisar aos fuxidos na Guerra Civil. Heroínas, elas, sempre nas marxes e silenciadas, que gozaban dunha parcela de independencia, de tranquilidade, creando nos lavadoiros un espazo propio, cousa que en ocasións foi vista como ameaza para os privilexios dos homes”.
CENTINELA | LAURA ITURRALDE
Na Praza de Frómista exponse a instalación interactiva “Centinela” de Laura Iturralde. A artista, escenógrafa eiluminadora móvese entre as artes escénicas, a música e o cinema en directo. Neste caso propón un audiovisual de gran formato cuxa temática é a mirada. A obra materialízase en multitude de ollos que observan desde unha fachada. Son as miradas de espectadores, previamente rexistradas, as que se proxectan nun edificio convertendo ao paseante en observado. O espectador observa pero tamén é obxecto doutras miradas. Ao tempo, como nun espello, ese ollo vixiante pode observarse a si mesmo multiplicado sobre a arquitectura. Unha obra de metalinguaxe, que se abre a distintas interpretacións e que Iturralde conecta co fenómeno dos “policías de balcón”, persoas que durante o confinamento polo Coronavirus vixiaban desde as súas casas o cumprimento das normas, chegando a increpar ou insultar a un paseante cuxas circunstancias descoñece.
“Fala de por que sentimos con dereito a xulgar a outras persoas baseándonos en constructos sociais, de como este constructo cambia as tornas, facéndonos obxecto de miradas alleas. Así, convertémonos en vítimas e verdugos nun xogo ficticio.”
RETRATO DE FAMILIA | BEGO M. SANTIAGO
Bego M Santiago, artista visual afincada en Berlín, presenta a súa videoinstalación “Retrato de familia”. Esta obra forma parte dun proxecto, Loop diarios, que a creadora leva anos desenvolvendo e que está feito de escenas dunha casa que son como notas dun diario sempre inacabado. Elixiu como espazo unha estancia do antigo cárcere de Tui, unha habitación que ten como protagonista un misterioso tocador. Nun cadro, colgado na parede da cómoda, vemos o retrato de catro xeracións de mulleres (da súa propia familia) que se funden nunha soa. Á vez que esa vida xenética e persoal desprégase, Bego Santiago confronta con tensión formal e filosófica ese material contemporáneo, autobiográfico, con metraxe atopada en Super8 de varias familias de Tui. Unha nova identidade xorde da combinación desa memoria persoal, física, e o arquivo fílmico que remite a identidades pasadas e colectivas.
Para unir conceptualmente o universo propio, corporal, e o da historia pasada, a artista apóiase na idea do eterno retorno, quizais como unha incesante volta ao fogar para repensar a súa identidade:
“Onde a historia ou os acontecementos non se presentan de forma lineal, senón de forma circular e cíclica. É dicir, unha vez cumprido un ciclo de feitos, estes volven ocorrer con outras circunstancias, pero sendo, basicamente, semellantes. Busquei por iso no material de arquivo retratos de mulleres, rostros femininos, para dalgunha forma apoderarme dos seus actos, xestos e tradicións, buscando o mitolóxico dentro do leve e cotián.”
FAIADO MULTIMEDIA | ADRIÁN CANOURA
O cineasta experimental Adrián Canoura escolle o patio interior do antigo cárcere de Tui para convidarnos a entrar no seu “Faiado multimedia”. Creador interesado polo etnográfico e o telúrico, retrata de forma orixinal a aldea galega e os oficios do mar e da terra. Vinculado a proxectos musicais e ao tempo audiovisuais como Baiuca, Nistra ou Guerreira, traballa coas imaxes creando narrativas experimentais que son próximas á creación musical. Aquí ábrenos a porta a un cosmos inmersivo de películas cinematográficas proxectadas sobre pedra, imaxes que na súa performance en directo transmuta en presente dixital. Sobre a arquitectura do patio exterior desta prisión, Canoura explora, rebelde, a montaxe das imaxes en vivo. Trátase dun xogo, libre, onde o autor aprópiase dunha metraxe fílmico antigo de maneira violentamente contemporánea.
“Faiado”, na súa definición, é onde se adoitan amontoar mobles e instrumentos vellos e en desuso. O espírito desta instalación é de recuperar “instrumentos” en desuso como son as cintas Super8 e trasladalas ao campo multimedia. Así se dan a man a memoria, esquecida no faiado, e a intervención en directo cos novos instrumentos dixitais, que crean o dispositivo multimedia entre sons e imaxes nesta deriva da psicoimaxe.”
VENRES 25 de SETEMBRO
Elixe a túa hora de saída: : 20:30 – 21:00h – 21:30h – 22:00h – 22:30h
Paseo en grupo con guía.
Prazas limitadas, máximo 25 persoas.
Punto de encontro e saída: Glorieta de Vigo en Tui (xunto ao monumento aos cabalos).
Duración do paseo – 75 minutos, aprox.
