Luigi Di Gianni cre no poder do cinema. Este é o espírito, tráxico e canalla, que sempre o posuíu. E que fai das súas películas unha experiencia difícil de esquecer con rapidez. É un espírito insinuante, que acaba deleitando e atormentando mesmo ao espectador, nun principio alleo a el. Ten tentáculos multiformes e imprevisibles, que escapan á seguridade das clasificacións. Cada vez que se tenta aventurar unha definición, un ten a sospeita de estar a caer no reduccionismo, coma se sempre se escapase algo.

Empezando por unha pregunta inevitable, por tediosa que pareza: podemos contentarnos con falar, no seu caso, de cinema documental? Di Gianni, se se lle preguntase, respondería sen dúbida cun non perentorio, por motivos de peso. O seu é un cinema decididamente autoral. Está atravesado por tensións culturais e intelectuais que abarcan a literatura, a música, a filosofía e o gran cinema. Vén sostido por un desexo, ás veces insatisfeito, de control dos ritmos, as atmosferas, os sons, as luces, os movementos… Sobre todo, impúlsao a convicción de que o cinema é un instrumento expresivo que nos ofrece unha visión (virada a negro) do home e do mundo. E, con todo, é evidente que poucos cineastas foron capaces de documentar con tanta profundidade algúns dos aspectos máis sorprendentes, desgarradores e inquietantes da nosa sociedade, sobre todo aqueles que afunden as súas raíces nas atávicas miserias do Sur, como trazando os pliegues profundos dun «antimilagro» italiano. Fagamos unha conxectura. Dei Gianni saca á luz o que noutros lugares tendemos a varrer baixo a alfombra da racionalidade e a respectabilidade, pero que, inexorablemente, está aí debaixo, facendo presión: o seu cinema é a documentación dunha represión social.

Sigamos co fío das aparentes contradicións. Di Gianni é un director apolítico, non cre no progreso (prefire o labirinto infinito), tende a situarse ao lado da Historia. Pero, ao mesmo tempo, ante as súas películas percíbese un berro de rebelión, un amor polos últimos; en definitiva, unha tensión ética e civil que a miúdo falta naqueles directores cuxo obxectivo primordial é cambiar o mundo. Unha vez máis: os personaxes das súas películas parecen inexorablemente envolvidos nun manto tráxico, e, con todo, sorprendémonos, en certos momentos, mofándonos dun inesperado xiro grotesco. Armados de presunción cívica, estamos tentados a indignarnos ante manifestacións que parecen precipitarse en abismos de ignorancia e atraso, pero, ao mesmo tempo, é difícil atopar cineastas que se sitúen con máis respecto ante o mundo que deciden representar, rehuyendo toda tentación de xulgar. E queremos chamar ao seu cinema «etnográfico»? Claro, é un dos seus mestres indiscutibles. Mágoa que sexa o primeiro en negalo enerxicamente, afirmando que as súas películas, en realidade, falan doutra cousa.

Non é de estrañar que o cinema de Di Gianni sexa, non só no panorama italiano, un obxecto magníficamente illado (así o demostra tamén, de maneira inequívoca, a súa única longametraxe, Il tempo dell’inizio, unha especie de pesadelo a cámara lenta, allea e escurridiza). Quizá tamén sexa esta unha das razóns do seu encanto, inalterable ao paso do tempo. A recuperación das súas películas parecíanos, simplemente, necesaria.

Andrea Meneghelli

MAGIA LUCANA

Luigi Di Gianni, 19', 1958, Italy

Fotografía: Claudio Racca.
Montaxe: Maria Rosada.
Produción: Documento Film

Entre o terreo accidentado e un sol implacable, o campesiño lucano fálalle ás nubes, ao ceo, ao sol. A vida cotiá está impregnada de ritos antigos, fórmulas máxicas. A enfermidade é tamén un signo do sobrenatural. Cando nace un neno, sete fadas virán e tocarán a súa fronte baixo un raio de lúa.

Play-Doc International Documentary Festival

Luigi di Gianni

Play-Doc
International Documentary Festival