Abril 25, 2024

Sombras. Cineastas que nos merecemos lembrar

Sombras é un espazo co que o festival abre á memoria do cinema que aquí e antes fíxose con tanto empeño e talento. Películas que son pegadas dun pasado –non só o dos anos da República, tamén a época do cinema mudo, a eclosión dos sesenta…- que quizá por sernos tan próximo temos desatendido, pero que está infestado de traballos estimulantes, imprevistos, singulares. A idea é traer á pantalla a obra de cineastas que nos merecemos lembrar.

Sombras 1. Tony Román.

Comezamos esta viaxe coa figura de Tony Román, máis coñecido como Antonio Román, o noso protagonista pasaría á historia do cinema español como un dos principais representantes do primeiro cinema franquista. El dirixiu algunhas daquelas películas dos anos corenta –como Escuadrilla ou Os últimos de Filipinas– feitas a maior gloria do novo réxime. A notoriedade que entón alcanzou acabaría eclipsando o resto do seu filmografía, na que hai films tan notables e pouco convencionais como Intriga, Madrugada, A casa da choiva ou A fierecilla domada. E aínda máis esquecida quedou a primeira época dun cineasta que entón non se chamaba Antonio, senón Tony.

Nos seus anos de formación na década de 1930, caracterizouse por un enfoque máis vangardista e experimental e realizou unha serie de curtametraxes que mostraban unha influencia clara de grandes mestres do cinema como Eisenstein, Ruttmann e Flaherty.

En Play-Doc a obra de Tony Román presentarase en dobre sesión, ambas as comentadas e conducidas polo recoñecido guionista e produtor galego Pepe Coira.

Na primeira das dúas sesións dedicadas as curtas de Tony Román revisarase o groso do seu traballo naquela época, empezando por Ciudade encantada (1936), unha fábula sobre o enfrontamento entre a cidade e o campo, entre a cultura académica e a popular.

Tamén poderemos revisitar un cásico do cinema galego O carro e o home, fascinante documental etnográfico rodado en 1940 en terras de Lobeira, que se centra na vida rural galega e en particular no traballo cos carros.

Canto de emigración. Evocación

A segunda sesión vai adicada exclusivamente a Canto de emigración (1935). Canto de emigración. Romance en imaxes sobre motivos galegos, que ese é o título completo, foi a primeira película profesional de Tony Román. Inspirada nun debuxo de Castelao, a película contaba o drama da emigración galega emulando aos grandes cineastas soviéticos. Aspiraba a ser un exemplo de cinema puro, como podía selo a Romanza sentimental de Eisenstein, un cinema sen palabras no que imaxes e música entrasen en íntimo diálogo.

A pesar de ser aclamada polos círculos cineclubistas, a película foi ignorada comercialmente e practicamente desapareceu. De Canto de emigración consérvanse varias fotografías, un esbozo de guion e a partitura que o músico tudense Teódulo Páramos compuxo especialmente para ela. Non son materiais suficientes para recuperar a película, pero si para evocala. A Orquestra Clásica de Vigo interpretará en vivo a música, ofrecendo ao público unha experiencia evocadora do que puido ser esta xoia perdida do cinema galego.