Cinéma Direct

Cinéma Direct

por Dominic Gagnon

Unha imaxe. Varias imaxes. Sons en branco e negro con cores. Quen as rodou? Quen as montou? Quen as mostrou? Quen son eu? En que nos convertemos? Quen vai mirar? A que prezo? En pleno século XX, a Oficina Nacional de Cinema de Canadá, axencia do goberno federal, quixo pegarse directamente á realidade, «formar parte dela». Ademais contaba con Arthur Lipsett, que achegou un distanciamento e unha sensibilidade engadidos con técnicas próximas ao cut-up e ao found footage. Dous puntos de vista para nada contraditorios entre si, respectivamente performativos e delituosos dentro da institución (Oficina Nacional de Cinema). Aínda que houbese que ir humildemente ao encontro de xente ou rebuscar no lixo, nos arquivos, nos parques e beirarrúas cunha certa visión, a intención seguiría sendo a mesma: entender o que ocorre ao noso redor. E ademais ás costas dos administradores. Nese senso, todos os filmes proxectados nesta programación resultan ser inexplicables no marco institucional, xa que son visións auténticas e sinceras do cinema, nacidas da vontade de espíritos libres.

21-87

Arthur Lipsett, 9', 1964, Canada
Dirixido por Arthur Lipsett
Producido por Colin Low e Tom Daly

21-87 é unha sucesión abstracta de imaxes sen relación, da multitude nas rúas, aludindo a unha sociedade dominada polas máquinas. Dise que influenciou a George Lucas en Star Wars, así como na creación do concepto da «Forza».

À ST. HENRI LE 5 SEPTEMBRE

Hubert Aquin, 27', 1962, Canada
Dirixido por Huber Aquin
Produción: Fernand Dansereau
Fotografía: Guy Borremans, Michel Brault, Georges Dufaux, Claude Fournier, Bernard Gosselin, Jean Roy, Claude Jutra, Bernard Devlin, Arthur Lipsett, Don Owen, Daniel Fournier
Montaxe: Jacques Godbout, Monique Fortier
Son: Marcel Carrière, Roger Lamoreux, Roger Hart, Claude Pelletier, Leo O’Donell, Werner Nold
Música: Eldon Rathburn
Canción: Raymond Lévesque
Narración: Jacques Godbout

O filme mostra unha serie de estampas da vida no barrio traballador de Saint-Henri (Montreal), durante o primeiro día de escola. Desde o amencer á medianoite, vemos ás nais consentindo aos seus fillos, a inactividade forzosa dun pai, aos adolescentes facendo o parvo, aos mozos amantes coqueteando. O día a día ao natural.

A TRIP DOWN MEMORY LANE

Arthur Lipsett, 12', 1965, Canada
Dirixido por Arthur Lipsett
Producido por Colin Low e Tom Daly

Compilada a partir de anacos de noticiarios antigos, Lipsett chama a este filme unha cápsula do tempo, pero a súa montaxe convérteo nunha peza explosiva. Nel vemos centos de imaxes que algunha vez xeraron titulares e que agora, reorganizadas deste xeito, resultan ironicamente grotescas.

LA LUTTE

Michel Brault, Marcel Carrière, Claude Fournier, Claude Jutra, 27', 1961, Canada
Dirixido por Michel Brault, Marcel Carrière, Claude Fournier, Claude Jutra
Produción: Jacques Bobet
Fotografía: Michel Brault, Claude Fournier, Claude Jutra
Montaxe: Claude Jutra, Michel Brault, Claude Fournier
Son: Marcel Carrière

La Lutte propón unha incursión no mundo da loita profesional en Montreal. Os combates, simulados e espectaculares, teñen lugar no foro, pero tamén fóra de escena, onde se practica esta arte guerreira. As cámaras atentas aos máis mínimos detalles, captan aos loitadores bos e aos malvados, mentres se dan de puñadas, golpéanse, roxen e xesticulan, rivalizando en enxeño para o xúbilo do público.

LES RAQUETTEURS

Michel Brault, Gilles Groulx, 15', 1958, Canada
Dirixido por Michel Brault e Gilles Groulx
Fotografía: Michel Brault e Gilles Groulx
Montaxe: Michel Brault e Gilles Groulx
Son: Marcel Carrière

Esta curtametraxe rexistra o ritual de celebración dunha competición de raquetas de neve en Sherbrooke (Quebec), a finais dos anos cincuenta. Considerada como a precursora do nacemento do cinema directo, Les Raquetteurs marca o comezo dun novo xeito de abordar a realidade no cinema documental e anticipa o estilo inequívoco da recentemente formada unidade francesa do National Film Board de Canadá.

ROULI ROULANT

Claude Jutra, 15', 1966, Canada
Escrito e dirixido por Claude Jutra
Produción: Marcel Martin
Montaxe: Werner Nold
Fotografía: Michel Brault
Son: Sidney Pearson
Música: Pierre F. Brault
Canción: Geneviève Bujold
Narrador: Charles Denner

Dedicado a «todas as vítimas da intolerancia», esta película retrata o nacemento do skateboarding en Montreal. Unha nova actividade reprobada por adultos e policías e que daba aos máis novos unha excitante sensación de velocidade e de liberdade. Rouli-Roulant, a primeira película feita sobre este deporte, capta a euforia de mozos e mozas pasándoo en grande mentres rodan costa abaixo sen freos.

VERY NICE, VERY NICE

Arthur Lipsett, 7', 1961, Canada
Dirixido por Arthur Lipsett

A primeira película de Arthur Lipsett é unha mestura vangardista de fotografía e son. Está feita con ducias de imaxes aparentemente familiares, con fragmentos de conversacións ouvidas ao pasar, e de cando en vez unha voz que di: «Moi bonito, moi bonito»

VOIR MIAMI

Gilles Groulx, 30', 1963, Canada
Escrito, dirixido e editado por Gilles Groulx
Produción: Fernand Dansereau
Fotografía: Bernard Gosselin
Son: Marcel Carrière
Música: Yvan Landry
Narración: Marie-José Raymond, Victor Désy, Anne Claire Poirier

Esta maxistral curtametraxe é unha alegoría da América moderna, durante a crise dos mísiles en Cuba. A montaxe poética suxire tanto a aversión como a fascinación que evoca esta especie de «Eldorado», un lugar que é á vez asilo para anciáns e ideal de progreso americano.