O prestixioso realizador de documentais lituano AUDRIUS STONYS, destacado representante da escola postsoviética, foi o noso convidado na pasada edición do festival. Nesta ocasión dános a benvida a Play-Doc 2010.
O cinema chegou á miña vida ben cedo. Lémbrome de neno, sentado no cinema dunha pequena cidade lituana. Os meus amigos están sentados á miña beira, cheirando a palla e a caramelos soviéticos baratos.
As luces do teito apáganse lentamente, escóitase o zunido do proxector ao acenderse e durante uns segundos, todos quedamos envolvidos pola escuridade e o silencio. Nuns instantes iluminarase a pantalla.
Gustaríame que eses segundos durasen tanto como fose posible. No silencio e a escuridade tras dos que todo pode suceder.
A expectación une á audiencia. Todos parecen conter a respiración, mesmo eses mozos ruidosos que pouco despois estarán a guindar comentarios e envoltorios de lambetadas á luz do proxector.
Queda lugar para o silencio nesta era de luz, información e movemento?
Cada dúas por tres asóciase equivocadamente o silencio co baleiro. Pero é no silencio onde agroma o pensamento. Con frecuencia botamos man de conversacións sen sentido, torrentes de información e ruído innecesario para disfrazar o baleiro que nos invade.
A capacidade de pararse a reflexionar sobre a realidade a través da imaxe está a converterse nun dos maiores retos do cinema documental contemporáneo.
Ao ver a película muda dos irmáns Lumière ‘Repas de bébé’ os espectadores daquela época, puros e virxes nun sentido cinematográfico, marabillábanse ante o tremor das follas das árbores en segundo plano.
Fomos capaces, en cen anos de cinema, de capturar algo máis belo que esas follas de árbore que perduraron cen anos?
Venero o silencio. Ese silencio que está cheo de poesía, expectación e cores.
Ese silencio que, tras desembarazarse do peso do fluxo informativo, tómache da man e guíache polo mundo dos matices e do espazo infinito.
Na pasada edición de Play-Doc, vin por primeira vez a película de Bogdan Dziworski Kilka Opowiesci ou Czlowieku, da que me falara había vinte anos, na miña época de estudante, o meu profesor e gran realizador de documentais Henrikas Sablevicius.
Aquela noite, despois de vinte anos, a película sen diálogos do realizador polonés converteuse no espazo de encontro para min e o meu profesor, a pesar de que Henrikas Sablevicius morrera había xa seis anos.
O cinema documental non só detén o tempo e reflícteo, senón que nos devolve o que o tempo, aparentemente de xeito irreversible, arrebatáranos.
Mentres estaba sentado nesa sala de cinema de Tui, en España, a miles de quilómetros do meu fogar, esperando a que comezase a película, sentín coma se regresase de novo a aquel cinema da miña infancia.
Por suposto ninguén tiraba envoltorios de caramelos á luz do proxector nin tampouco cheiraba a lambetadas soviéticas baratas, pero pareceume estar sentado cos meus amigos da infancia, todos acaroados, todos respirando ao unísono.
A escuridade pronto desaparecerá, e iluminarase a pantalla na que todo pode suceder.

Audrius Stonys